جامعه شناسی جزیره

ضرورت شناخت اقوام توسط هر ایرانی


شناخت اقوام مختلفی که در یک کشور زندگی می کنند به این جهت اهمیت زیادی دارد که از یک سو اختلاط اقوام طی چند سال اخیر بسیار گسترده شده است و کمتر کسی را می توان یافت که در خانواده اش فردی از قومی دیگر را نپذیرفته باشد و از سوی دیگر باعث می شود که ویژگی درست اقوام به شکلی مناسب شناخته شود و از شایعه ها یا گسترش شوخی های آزاردهنده جلوگیری شود.
از زمانی که در تهران ییلاق و قشلاقی صورت می گرفت، کولی ها در این شهر رفت و آمد داشتند و عشایر امکان کوچ را می یافتند، سال های بسیار زیادی می گذرد. از زمانی که تهران از چند پارچه آبادی دور از هم، تبدیل به شهری پوسته و یکپارچه شد بیش از 100 سال می گذرد در این مدت
هر سال در کشور، تعدادی همایش و جشنواره غذاهای محلی برگزار می شود، ولی به راستی تا چه اندازه در مورد شناخت و معرفی ویژگی های مختلف اقوام ایرانی صحبت می شود یا همایش و جشنواره به اجرا در می آید. در حال حاضر آنقدر که مردم در مورد خوراک اقوام مختلف ایرانی می دانند، درباره نحوه پوشش، مراسم و دیگر خصوصیات قومی آنها اطلاعات ندارند.
بر اساس تعاریف علمی، "قوم" را مجموعه¬ای از افراد گروه¬های پیوسته معرفی می کنند که دارای روابط، پیشینه و پیوند خانوادگی هستند. افراد عضو یک قوم،بر اثر گسترش یک یا چند خانواده پیوسته به وجود آمده اند و در بیشتر موارد این مجموعه دارای نژاد، زبان، فرهنگ و منطقه زیست مشترک هستند.
در یک قوم علاوه بر عامل نژاد و زبان مسایل دیگری از جمله فرهنگ، آداب و رسوم، سنت های اجتماعی، دین و مذهب و مسایل اقتصادی به صورت مشترک در بین افراد متعلق به قوم مورد نظر دیده می شود. این مسایل باعث می شود که وقتی افراد به شهر یا منطقه ای از کشور می روند که اقوام ساکن در آن از گویش یا ظاهر مشترکی برخوردارند، تمامی ساکنان این منطقه را در قالب یک قوم مشخص دسته بندی کنند. در ایران حدود 75 زبان و گویش مختلف وجود دارد.
به طور کلی، اقوام ایرانی را به فارس‌ها، آذری‌ها، گیلکی‌ها و مازندرانی ها، کردها، سیستانی‌ها، عرب‌ها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها و قشقایی ها تقسیم بندی می کنند. البته قوم های اقلیتی دیگری همانند ارمنی ها و آسوری ها نیز وجود دارند.
اقوام ایرانی از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی برخوردارند که برخی از این تفاوت ها به ویژگی های محل زندگی آنها مربوط می شود. برای نمونه، کردها مردمانی سرسخت و جنگ آور، مهمان نواز، علاقمند به ویژگی های جوانمردی و پهلوانی و شاد زیستن هستند.
بلوچ ها افرادی امانت دار، شجاع، مرزدارانی غیرتمند و بسیار مهمان نوازمحسوب می شوند.آذری هامردمانی هستند در دوستی ثابت قدم، وطن دوست، به شدت پایبندمسایل دینی و قومی، مهمان نواز و تلاشگر برای رسیدن به هدف. گیلانی ها و مازندرانی ها کشاورزانی سخت کوش و مهربان، افرادی باهوش، ساده دل و دوستدار افراد خانواده، علاقمند به پاکیزگی، اهل دانش و علم و هنر به حساب می آیند.
ساکنان اطراف کویر مردمانی آرام و مهربان، به دنبال تحکیم روابط خانوادگی، علاقمند به محیط زیست، افرادی با سواد و کتاب خوان و بسیار قانع، فارس ها معامله گرانی ماهر، افرادی علاقمند به حفظ سنت های خانوادگی، دوستدار شادی و مهربانی، کوشا در توجه به درگذشتن و حفظ حرمت های بزرگترها محسوب می شود.
اما به راستی ما وقتی قصد داریم از قومیتی خاص یا ساکنان منطقه ای از کشور صحبت کنیم، تا چه اندازه به این ویژگی ها توجه داریم. این بی توجهی ما به ویژگی های قومی ساکنان مختلف ایران در شرایطی است که در خانواده های ایرانی وابستگی افراطی و ازدواج های درون قومی به جز در معدود مواردی، کمتر دیده می شود. به خصوص ساکنان شهرهای بزرگ با نگاهی به اطرافیان خود، همسایه ها و همکاران شان به خوبی متوجه می شوند که اختلاط قومی در ایران تا چه اندازه زیاد و گسترده است.
بنابراین برای برخورداری از زندگی بهتر لازم است که ویژگی های هر قوم و قبیله را بشناسیم تا رفتاری مناسب تر، مهربان تر و جامعه ای سالم تر داشته باشیم. متاسفانه یکی از ویژگی های نامناسب ما ایرانی ها بیان مطالبی است که در آن تمسخر قومی وجود دارد. گاه از این موضوع به عنوان ابزاری برای تحقیر همدیگر استفاده می کنیم و به جای اینکه افراد را در جایگاهی که قرار دارند مورد قضاوت قرار دهیم، به یک قوم یا نژاد توهین می کنیم و این موضوع به صورت نسل به نسل ادامه می یابد.
جای اینکه به فرزندان مان شناخت، آگاهی و تحمل را بیاموزیم با تمسخر قوم های مختلف و نسبت دادن صفات زشت و ناپسند به آنها تلاش می کنیم، ایرادهای شخصیتی خود را بپوشانیم یا به انگیزه انتقام گیری اقدام به تحقیر شخص یا اشخاص مورد نظرمان می کنیم و در این زمینه تعلقات قومی شخص مورد نظر را هدف قرار می دهیم و به عنوان دستمایه توهین از آن استفاد می کنیم.
بنابراین لازم است هر از گاه در تهران و دیگر شهرهای کشور در کنار برگزاری جشنواره های غذاهای محلی، در زمینه رواج پوشش های زیبای اقوام مختلف ایرانی نیز گام هایی برداشته شود. در این گونه همایش ها و جشنواره ها باید در مورد ویژگی های قومی - به دور از هر گونه بزرگنمایی های غیرواقعی یا تعصب های قومی و قبیله ای – صحبت شود و در معرفی افراد شایسته و مشهور هر بخش و قوم کشور بیشتر صحبت کنیم تا همگرایی های قومی در کشور افزایش یابد.

خبرآنلاین