فرهنگ وهنر جزیره نیم نگاه



عزاداری، رسمی مشترک

مراسم تدفین در اکثر کشورها پرهزینه است
با وجود اختلافات زیاد میان ساکنان کشورهای مختلف دنیا از نظر فرهنگ، آداب و رسوم، عقاید و باورها،‌زمانی که صحبت از برگزاری مراسم عزاداری یا تدفین می‌شود همه دنیا به یکباره یکرنگ می‌شوند و در اینجا دیگر مهم نیست که برگزار‌کننده این مراسم یک ایرانی باشد یا یک اروپایی یا حتی یک آفریقایی، بلکه مهم این است که همه افراد ساکن این کره خاکی پهناور تلاش می‌کنند با برگزاری مراسم عزاداری به نحو شایسته‌ای، علاقه و احترام خود را به فرد متوفی نشان دهند.

با وجود این، آیین‌ها و مراسم سوگواری انعکاسی از باورهای اقوام مختلف هستند و شاید بتوان آنها را یکی از مهم‌ترین نمادهای هویت اجتماعی افراد به شمار آورد.
در کشور ما رسم بر این است که به مناسبت درگذشت اقوام و نزدیکان از سوی خانواده فرد متوفی آیین‌ها و مراسمی با عنوان آیین‌های سوگواری و مراسم ختم به نشانه علاقه و احترام به فرد متوفی برگزار شود. برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم از جمله آیین‌های عزاداری به سبک شیوه ایرانی هستند. پذیرایی از تشییع‌کنندگان و عزاداران حاضر در مراسم سوگواری با حلوا و خرما نیز یکی از دیگر رسوم اصلی آیین‌های عزاداری ایرانی است که هر یک از آنها نمادی از غذاهای بهشتی هستند. در ایران برخلاف سنت دیرینه اقوام عرب که مرده را شب‌هنگام به خاک می‌سپارند، مراسم تدفین در روز و پیش از غروب آفتاب انجام می‌شود و چنانچه فردی پس از غروب آفتاب از دنیا رفته باشد یا تهیه تدارکات لازم برای خاکسپاری تا غروب آفتاب به طول انجامد مراسم تدفین در روز بعد انجام خواهد شد.
پوشیدن لباس سیاه در مراسم تدفین از جمله رسوم مشترک در کشورهای مختلف است و هندی‌ها تنها قومی هستند که در این مراسم لباس سفید می‌پوشند. در اغلب کشورها خانواده فرد متوفی با کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، احترام و علاقه خود را به فرد متوفی نشان می‌دهند و اگرچه در سال‌های اخیر بسیاری از آیین‌های سنتی در برگزاری این مراسم به دست فراموشی سپرده شده‌اند، اما همچنان مراسم ترحیم و عزاداری از تشریفاتی‌ترین و پرهزینه‌ترین مراسم‌ است.
در بیشتر کشورها برگزاری مراسم عزاداری 3 تا 7 روز به طول می‌‌انجامد، اما در هند این مراسم از نخستین روز پس از سوزاندن جسد فرد متوفی آغاز شده و تا 13روز ادامه پیدا می‌کند.

تدفین و ترحیم 15 هزار دلاری
براساس بررسی‌های آماری انجام‌شده، برگزاری مراسم عزاداری یکی از 4 هزینه بسیار سنگین زندگی در اغلب کشورهای دنیاست. شاید برایتان جالب باشد بدانید که اگر خانواده یک متوفای آمریکایی بخواهند مراسم تدفین را به شیوه سنتی برگزار کنند باید بیش از 15 هزار دلار هزینه کنند و از آنجا که بسیاری از آمریکایی‌ها بر این باورند که هزینه اختصاص‌ یافته برای مراسم عزاداری نشان‌دهنده میزان علاقه فرزندان و وابستگان فرد متوفی است، معمولا خانواده نهایت تلاش خود را می‌کنند تا این مراسم به نحوی شایسته و با صرف هزینه‌ای قابل توجه برگزار شود. اگرچه ساکنان آمریکا می‌توانند به جای برگزاری مراسم سنتی مراسمی شخصی و خصوصی برای تدفین بستگان خود برگزار کنند تا بخشی از بار مالی مراسم تدفین را کاهش دهند.
در میان هزینه‌های اختصاص‌یافته برای مراسم تدفین و عزاداری، خرید تابوت و آرامگاه از بخش‌های ثابت برگزاری مراسم تدفین به شیوه سنتی هستند که در اغلب ایالت‌های آمریکا، تامین آنها بیش از 6 هزار دلار هزینه در بر خواهد داشت که اگر هزینه‌های خرید گل، آگهی ترحیم، کارت‌های دعوت برای حضور در مراسم تدفین و همچنین اجاره اتومبیل‌های لیموزین تشریفاتی را هم به آنها اضافه کنیم، جمع این هزینه‌ها گاهی تا بیش از 15 هزار دلار افزایش خواهد یافت.
ساکنان کشورهای اروپایی نیز اگر بخواهند مراسم تدفین را به شیوه سنتی برگزار کنند باید بیش از 10 هزار دلار هزینه کنند. در اغلب کشورهای اروپایی شرکت‌هایی که با هدف برگزاری مراسم تدفین راه‌اندازی شده‌اند، ارائه خدمات مراسم تدفین و عزاداری را بر عهده دارند که البته باید هزینه آماده‌سازی و پوشاندن لباس به فرد متوفی را نیز به هزینه‌هایی که این شرکت‌ها از خانواده متوفی دریافت می‌کنند، اضافه کرد.

اگر بخواهیم هزینه اجاره غسالخانه اختصاصی برای آخرین دیدار بازماندگان با متوفی، اجاره خودرو برای انتقال تابوت به محل تدفین هزینه و خرید سنگ آرامگاه را هم به مجموع این هزینه‌ها اضافه کنیم بی‌شک می‌توانیم برگزاری مراسم تدفین را یکی از پرهزینه‌ترین مخارج زندگی اروپایی‌ها به شمار آوریم. انگلیسی‌ها برای برگزاری چنین مراسمی بدون در نظر گرفتن هزینه خرید گل و اجاره لیموزین بیش از 1200 پوند هزینه می‌کنند. علاوه بر این خانواده متوفی باید برای خرید یک قبر در گورستان‌های کشور انگلیس به طور متوسط 1500 پوند پرداخت کنند. چنین محدودیت‌هایی موجب شده است امروزه بسیاری از اروپایی‌ها به جای برگزاری مراسم تدفین به شیوه سنتی ـ که مستلزم صرف هزینه‌های قابل توجهی است ـ روش‌های جدیدی را برای برگزاری این مراسم انتخاب کنند که در اغلب آنها آرامگاه فرد متوفی در یکی از مکان‌های مورد علاقه او مانند پارک یا ساحل دریا قرار می‌گیرد و به این ترتیب بسیاری از هزینه‌ها مانند هزینه اجاره مکانی مناسب برای برگزاری مراسم یا هزینه خرید قبر از دوش بازماندگان برداشته خواهد شد. البته باید در نظر داشت که گاهی باورهای عمومی نیز به افزایش این هزینه‌ها دامن می‌زنند. برخی از افراد بر این باورند که تابوت‌های ارزان‌قیمتی که کمتر از 1000 دلار ارزش داشته باشند تنها برای افراد مستمندی هستند که از استطاعت مالی برخوردار نباشند و این باور افراد عزادار را به تقبل هزینه‌های بیشتر تشویق می‌کنند.

گران ترین مراسم برای ژاپنی‌ها
برگزاری مراسم تدفین و ترحیم در کشور ژاپن مستلزم رعایت آداب و رسوم خاصی است که موجب شده مراسم تدفین در این کشور به عنوان گرانترین هزینه‌های مراسم ترحیم در سطح دنیا به ثبت برسد. هزینه متوسط برگزاری مراسم تدفین و عزاداری به سبک ژاپنی حدود 14 هزار دلار برآورد شده است که هزینه قابل‌توجهی است. دستمزد سرسام‌آور موبدهای ژاپنی از جمله عواملی است که نقش مهمی در افزایش هزینه‌های مراسم تدفین در این کشور داشته است. موبدها که برگزاری مراسم تدفین و انجام دعاهای مربوط به این مراسم را برعهده دارند، مبلغی در حدود 7000 دلار دستمزد می‌گیرند. در کشور ژاپن اهمیت برگزاری این مراسم به اندازه‌‌ای است که 45 هزار مکان به طور اختصاصی برای برگزاری مراسم تدفین در نظر گرفته شده است و با توجه به این که باور عمومی ژاپنی‌ها این است که هرگونه درخواستی مبنی بر تخفیف در هزینه‌های برگزاری مراسم نشانه بی‌احترامی به فرد متوفی است در اغلب موارد خانواده‌ها تا پایان مراسم هیچ سوالی درباره هزینه‌ها نمی‌کنند.

مسیرهای طولانی خاکسپاری در آفریقا
کشورهای آفریقایی نیز مبالغ قابل توجهی را به برگزاری مراسم تدفین و عزادارای مردگان خود هزینه می‌کنند و هر آنچه در توان دارند به کار می‌گیرند تا این مراسم از شکوه و جلالی که شایسته نام خانوادگی فرد متوفی باشد، برخوردار شود. حضور در مراسم عزاداری برای اقوام ساکن آفریقا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است به گونه‌ای که اغلب مردم برای شرکت در مراسم خاکسپاری مسیرهای طولانی را پشت سر می‌گذارند تا هر طور شده برای احترام به خانواده متوفی در این مراسم حضور داشته باشند. امروزه در کشورهای آفریقایی، شرکت‌های تجاری تازه‌تاسیس، برگزاری مراسم خاکسپاری و رفت و آمد بازماندگان را برعهده گرفته‌اند. آفریقایی‌ها بر این باورند که جسد متوفی حتما باید به محل تولدش بازگردانده شود تا به آرامش ابدی برسد و از این رو بخشی از مراسم عزاداری یا تدفین شامل آیین بدرقه متوفیان به زادگاهشان است. براساس بررسی‌های انجام شده، بیش از 10 درصد از سفرهای روزانه بین شهری در آفریقای جنوبی برای شرکت در مراسم تدفین است و شاید بتوان گفت مسافرت‌هایی که برای حضور در مراسم تدفین انجام می‌شود بیش از 2 برابر سفرهای تجاری است.
به‌رغم این که بسیاری از ما انسان‌ها تلاش می‌کنیم هرطور که شده هزینه‌هایی را که به نوعی تشریفات تلقی می‌شوند از زندگی خود دور سازیم، باید پذیرفت که این هزینه‌ها جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما انسان‌ها هستند که در اغلب موارد هیچ راه‌گریزی از آنها وجود ندارد. تشریفات در مراسم تدفین و ترحیم نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و شاید بتوان گفت هیچ کشوری در سطح دنیا از این قاعده مستثنی نیست تا جایی که در کشور اندونزی بستگان متوفی می‌توانند در صورت نداشتن توانایی مالی تا زمانی که هزینه لازم برای برگزاری این مراسم فراهم شود، مراسم تدفین فرد متوفی را به تاخیر اندازند.

منبع: jamejamonline.ir